MATERIA ETA SUBSTANTZIAK
ZER DA MATERIA? Masa duen eta espazioa okupatzen duen edozer da materia. ZER DA SUBSTANTZIA? Substantzia materiaren gaia da.
SUBSTANTZIA PURUAK
ZEINTZUK DIRA? Substantzia edo gai bakar batez osatuak diren gorputzak: urrea, kobrea, ur destilatua, ...Substantziak puruak SINPLE edo KONPOSATUAK izan daitezke.
SIMPLEAK
Gai bakarraz osaturik (mota bakarreko atomoz edo molekulaz osatua). Gaia ezin da elementu gehiagotan deskonposatu.
KONPOSATUAK
Konposatuak direnak ezin dira baliabide fisikoz banandu (ura adibidez)Atomo ezberdinek osatzen dute gaia (URA= H2O). Prozedura kimikoen bitartez elementu puruagotan deskonposatu daiteke.Uraren elektrolisia bideoan
NAHASTEAK
ZER DIRA? Substantzia edo gai bat baino gehiagoko materiari NAHASTE deitzen diogu; nahasteak hainbat substantzien nahasturak edo sistemak dira. Osagaiak baliabide fisikoak erabiliz bereiztu daitezke. Batzutan oso agerikoak dira.
HOMOGENEOAK
Osagaiak begiz bereizterik ez dagoen nahaste horiek nahaste homogeneoak dira. Hainbat nahastetan ez da batere erraza nahasteko osagaiak bereiztea. Jo dezagun, esaterako, arrautza, gatza, limoia eta olioa irabiatuz maionesa osatzen dugula. Bereizten al dira osagaiak maionesa horretan?
DISOLUZIOAK
Disoluzioetan likido bat izaten da osagai nagusia (ura, alkohola…). Likido horri disolbatzailea deitzen zaio. Disolbatzaile horretan beste likido bat, solido edo gas bat nahasten da, baina ez da bigarren osagaiaren arrastorik agertzen, ez begiz ezta tresna optikoak erabilita ere. Bigarren osagai honi solutoa deituko diogu.Uretan disolbatutako gatza ez dugu ikusiko. Dastatuz gero ur hura gazia dela jakingo dugu.
HETEROGENEOAK
Nahaste hauetan nahiko erraz izaten da osagaiak bereiztea, begiz edo lupa txiki baten bidez.