Osasuna erabateko ongizate fisiko, mental eta sozialeko egoera da, eta ez bakarrik afekzioak edo gaixotasunak ez izatea.
Ez-infekziosoak
Kutsagarriak ez diren gaixotasunak dira; hau da, ez dira bakterio baten eraginez sortzen, epe luzerako ondorioak dituzte osasunean eta maiz epe luzerako tratamendu- eta zaintza-beharra sortzen dute.
^
Infekziosoak
Zer dira?
Gaixotasun infekziosoak, mikroorganismo patogenoek eragindako patologiak dira, birusak, bakterioak, onddoak eta parasitoak(protozooak) barne; beraz, mota askotakoak daude.
Zein organismok sortzen dituzte? Motak:
Bakterioak
zelulabakarreko zelula prokariotoak dira
Adib.: Tuberkulosia eta meningitisa
Birusak
ez dira izaki bizidunak eta ugaltzeko beste zelula baten beharra dute
Adib.: Gripea eta barizela
Onddoak
zelula eukariotoak dira, zelulabakarrak edo zelulaniztunak izan daitezke
Adib.: Oinetan onddoak eta kandidiasia
Protozooak
zelulabakarreko zelula eukariotoak dira
Adib.: Malaria eta loaren gaixotasuna
Tranmisioa
-Pertsona batetik beste batera -Animali batetik beste batera -Intsektuen ziztaden ondorioz -Kutsatutako ura edo elikagaiak ukitun edo jatearen ondorioz
Prebentzioa
Gaixotasun infekziozoak prebenitzeko: -Higiene on bat izan -Txertoak jarri
-Arrisku-faktore komunak murriztuz; --> tabakoaren kontsumoa -->alkoholaren kontsumoa -->jarduera fisiko eza -->osasungarriak ez diren elikagaiak jatea
Tratamenduak
Antibiotikoak
bakterio-infekzioetarako
Antibiralak
birus-infekzioak tratatzeko
Antifungikoak
onddoek eta infekzio mikotikoek eragindako larruazaleko edo azazkaletako infekzioak tratatzeko eta birikei edo muki-mintzei eragiten dietenak
Antiparasitalak
gaixotasun horiek tratatzeko sendagai batzuk
ENDEMIA
Eremu geografiko edo biztanleria-talde batean gaixotasun bat etengabe agertzea da. Horretarako bi irizpide hartu behar dira kontuan: gaixotasuna denboran zehar irautea eta talde jakin bati eragitea
EPIDEMIA
Toki jakin batean ematen den gaixotasuna da, azkar eta aktiboki garatzen dena.
^
PANDEMIA
Pandemia bat bezala identifikatzeko bi irizpide bete behar dira: gaixotasunak kontinente bat baino gehiagori eragitea eta herrialde bakoitzeko kasuak inportatuak ez izatea, hau da komunitatearen barruan transmititzea.
^
Gripe espainiarra, influenzavirusak sortutako gripea da. 1918 eta 1920 urteen artean eman zen. Gripe honen eraginez, 500 milioi pertsona kutsatu ziren eta 70 milioi pertsona inguru hil ziren.