euskal herriko musika
tresnak

Marko zurrun batez osatutako perkusio musika-tresna, orokorrean biribila, txirrinak edo kanpaiak izan ditzakeena, mutur batek edo biek azal oso leun eta luzatuz estaltzen duten irekiera, eta eskuarekin edo mazoarekin kolpatuz jotzen dena.ALBA GUTIERREZ · Cataruxare · Bryant Myers · Alba Gutiérrez · Los Pandereta · Malvela dira interprete famatuak.

Tobera bi lagunen artean airean jotzen den perkusio-tresna da. Toberak txalapartaren antzeko ekitaldietan erabiltzen ziren, baina geroko garaian izan zuten funtzio nagusia, bai Lesakan, bai Oiartzunen, ezkontzarekin lotuta zegoen.San Martin de la Moja, Moja de San Martin tobera jotzen dute

Txirula haize tresna da eta ttunttuna perkusiozkoa.Hodiaren goialdean, ahoko tutu txikian putz eginda aire korrontea alakara bideratzen da, haren aurka lehertu eta hodiaren baitako aire-gorputza bibrarazita soinua sortzeko. Xirula esku bakarraz jotzen da (ezkerrekoa normalean) eta, ohituraz, bestearekin ttunttuna jotzen da. Ttunttun hori Hegoaldeko ttunttun edo danbolinaz bestelakoa da: kolpekatutako kordofonoa da, xirula jotzeko erabiltzen den beso berarekin gorputzaren kontra heltzen dena. Hartara, jotzaile bakarrak doinua, azpiko pedal-nota eta erritmoa eskain ditzake aldi berean. Hatz-joko arruntaz (zulo osoak tapatu eta irekiaz eta hodi muturreko zuloa erabili gabe) hamabiko bitarteko eskala diatonikoa ematen du.Iparraldean eta hego euskal herrian jotzen da.dantzak egiterakoan jotzen zen adibidez dantza jauzi.Mikel Etxekopar izan daiteke interprete famatua.

Alboka euskal haize instrumentu tradizionala da, mihi bakun jogune motako klarinete bikoitza duena.Musikalki, bi tutuak independienteak dira, baina aldi berean jotzen dira. Afinazioari dagokionez, egile bakoitzak ezberdina eman du: Arratian egiten zirenak la  notan afinatzen ziren, eta Zegaman egiten zirenak La♯ musika notan. Normalki, albokariek ezkerreko bost zuloko kanaberarekin melodia jotzen dute eta eskumako hiru zulokoarekin laguntza Alboka haize-instrumentu bat da tradizionalki Europan ezaguna, eta gaur egun ia Euskal Herrira soilik murriztu den erabilera.Xabi San Sebastián eta Eliseo Parra izan daitezke interprete famatuak

Eskusoinu txikia botoidun akordeoi diatoniko mota bat da, europako beste herrialde batzuetatik ekarritako akordeoi diatonikoei egindako hainbat aldaketekin Euskal Herrian errotu zena. Trikitia edo, zenbait euskalkitan eta orohar hedatuago, trikitixa deitzen zaio. Perkusio tresna da.Trikitia, batez ere, Euskal Herrian, Nafarroan edo euskal kulturaren presentzia duten lekuetan erabiltzen da eta termino hau dantza, ospatutako dantza eta dantza solte bat edo akordeoi mota hau erabiltzen duen euskal musika tradizionalaren estiloa izendatzeko erabili ohi da.Joseba Tapia, Kepa Junkera, Xabi Solano, Iñaki Malbadi, Iñaki Garmendia Laja, Pedro Sodupe Gelatxo, Martin Aginalde... dira interprete famatuak.

Txistua hiru zulo dituen musika tresna bertikala da (hiruak behealdean daude; bi aurrealdean eta bat atzean). Haize taldekoa da. Antzinan txistua hezurrez edo egurrez egina zegoen (egungo txirularen antzekoa).Txistua ipar eta hego Euskal Herrian erabiltzen da. Txistua dantza eta ospakizun berezietan jotzen da. interprete ospetsu bat txanbo izan daiteke.

Txalaparta Euskal Herriko, Nafarroako eta Frantziako Euskal Herriko perkusio tresna tradizionala da. Perkusio taldekoa da. Gipuzkoako Donostia-Urumealdea, Lasarte, Usurbil, Hernani, Ereñotzu, Urnieta, Altza-Intxaurrondo, Astigarraga, Ergobia eta Andoainen erabiltzen da. Auzolanetako eginbeharrekin eta ospakizunarekin lotua agertu zaigu txalaparta, hori bai, beti festa giroan.Tomás San Miguel · Ugarte Anaiak & Tanya Tagaq · Txala · Arza Anaiak · Ugarte Anaiak · Adabegi · Groupa, Mats Edén, Terje Isungset, Jonas ... izan ditzakete

Dulzaina haize musika tresna bat da eta oboearen familiakoa da. Valladoliden eta probintziako hainbat herritan, hala nola, Tordesillas, Campaspero, Laguna de Duero, Pedrajas de S. Esteban... jotzen da dultzaina. Instrumentu tipikoa da bai herriko jaietan, bai Iruñean ospatzen diren sanferminetan. Titani, Avatar de Titani eta 167 oyentes.

Sunprinua edo sunpriñua Euskal Herriko haize-instrumentu bat da, gaztainondoaren edo hurritzaren azalaz egindakoa.Goiko muturra berdinduta dago, kanabera bikoitzeko ahokoa osatuz. Pirineoetako beste muturrean, Katalunia aldean, asko erabili izan dira. Juan Mari Beltran Argiñena; Iribasen, Juan Bautista Lasarte eta Masterreneako Juan Bautista Iribarren... izan daitezke inerpreteak.

Txanbelak dituen zulo guzti horiekin posible da dultzainak ematen dituen notak ematea, baina J. Pierre Caubet Lakarriko txanbelariak beste modura egiten zuen, halako digitazio eta eskala erabiliz:Behetik hasita; dena itxita.- La2. eta 3. zuloak irekita.- Si (baju xamar)2., 3. eta 4. zuloak irekita.- Do-Do# artekoa2., 3., 4., eta 5. zuloak irekita.- Re2., 3., 4., 5. eta 6. zuloak irekita.- Mi2., 3., 4., 5., 6. eta 7. zuloak irekita.- Fa#Behatz txikiko zuloa eta atzekoa beti itxiak mantentzen ditu.Ikusten dugunez, eskala honek bai bitarte eta hedadura aldetik antza handia du albokaren eskala zaharrarekin.Egurrez osatuta dago.Haize tresna da.Zuberoan,Piriniotako magalean erabiltzen da.Txanbela dantzarako erabiltzen da gehienbat.ez

Musugitarra antzinako musika tresna bat da. Giltza zahar baten itxura du, erdian bibratzen duen altzairuzko mihizka bat duena. Haginen artean jartzen da eta metalezko mihia atzamarrekin jotzen da, hau dardararaziz. Ezpainak, mihia eta masailak mugituz armoniko (nota) desberdinak lortzen dira. Ahoa erresonantzia kaxa baten modukoa da.Euskal Herrian asko jotzen da musugitarra.Gipuzkoako Donostia-Urumea aldea, Lasarte, Usurbil, Hernani, Ereñotzu, Urnieta, Altza-Intxaurrondo, Astigarraga, Ergobia eta Andoain dira garai batean ohitura hauek izan dituzten lekuak.